Xét nghiệm ADN huyết thống theo dòng mẹ

Xét nghiệm ADN huyết thống phân tích vật liệu di truyền ADN có trong các tế bào của cơ thể để xác định mối quan hệ huyết thống của những người tham gia xét nghiệm. Kỹ thuật xét nghiệm ADN hiện nay có thể xác định được hầu hết các mối quan hệ trong dòng họ với độ chính xác rất cao 99.999%

1. Xét nghiệm ADN huyết thống trực hệ: Cha (hoặc mẹ) và con

Theo quy luật di truyền, người con được nhận một nửa hệ gen từ cha và một nửa hệ gen từ mẹ. Bằng cách phân tích hệ gen trên 23 cặp nhiễm sắc thể thường của người con và người cha (hoặc người mẹ) giả định, có thể xác định được mối quan hệ của những người tham gia xét nghiệm với độ chính xác lên đến 100% nếu không phải cha (mẹ) con và > 99,9999% nếu là cha (mẹ) con.

Hình 1: Sơ đồ phả hệ cha - mẹ - con

2. Xét nghiệm ADN huyết thống không trực hệ

Có thể xác định quan hệ họ hàng mà không cần thông qua mẫu của người cha (mẹ). Bao gồm:

2.1 Xét nghiệm ADN huyết thống theo dòng nội (Nhiễm sắc thể Y)

Theo quy luật di truyền, tất cả nam giới trong cùng một dòng họ nội như ông nội, cha, chú, bác, con trai, cháu trai,… đều có một nhiễm sắc thể Y giống nhau. Hệ gen trên nhiễm sắc thể này ít khi thay đổi, có thể giống nhau lên đến 25 thế hệ. Do đó, bằng việc phân tích đặc điểm gen trên nhiễm sắc thể Y, có thể xác định mối quan hệ của:

- Anh - em trai cùng cha

- Ông nội - cháu trai

- Chú (bác) - cháu trai

- Hoặc các mối quan hệ khác trong dòng họ chỉ cần giới tính là nam và có chung dòng họ nội.

Hình 2: Sơ đồ phả hệ theo dòng Y

2.2 Xét nghiệm ADN huyết thống theo dòng nhiễm sắc thể X

- Chị - em gái (cùng cha)

Trong cặp nhiễm sắc thể giới tính XX của nữ giới có một nhiễm sắc thể X được di truyền từ cha và một nhiễm sắc thể X được di truyền từ mẹ. Trong đó nhiễm sắc thể X của người cha truyền cho các con gái là như nhau. Do đó, bằng cách phân tích đặc điểm gene trên nhiễm sắc thể X, có thể xác định hai người con gái có phải là chị em cùng cha hay không.

- Bà nội - cháu gái

Nhiễm sắc thể X của cháu gái được di truyền từ người cha có nguồn gốc từ bà nội, bởi vậy xét nghiệm nhiễm sắc thể X còn có thể xác định mối quan hệ huyết thống bà nội - cháu gái với độ chính xác cao đến hơn 99,9%.

2.3 Xét nghiệm ADN huyết thống theo dòng mẹ

Theo quy luật di truyền, người mẹ sẽ di truyền ADN ty thể của mình cho tất cả những người con (cả nam và nữ), những người con gái của người mẹ này tiếp tục di truyền ADN ty thể đó cho thế hệ sau. Do vậy, những người trong dòng họ có chung một nguồn gốc bên ngoại (mẹ chung, bà ngoại chung, cụ ngoại chung,...) sẽ có hệ ADN ty thể giống nhau. Bằng việc so sánh trình tự của ADN ty thể của những người xét nghiệm có thể xác định được mối quan hệ huyết thống theo dòng ngoại, bao gồm:

- Anh (chị) - em (Cùng mẹ)

- Bà ngoại - cháu (trai & gái)

- Dì (già) - cháu (trai & gái)

- Hoặc các mối quan hệ khác có chung dòng họ ngoạị.

3. Xét nghiệm ADN huyết thống thực hiện được trên những mẫu bệnh phẩm nào?

Xét nghiệm ADN huyết thống thực hiện được trên rất nhiều loại mẫu khác nhau như:

- Các mẫu thông thường như máu, niêm mạc miệng, chân tóc, móng,...

- Các mẫu đặc biệt như cuống rốn, bàn chải đánh răng, tinh trùng, bã kẹo cao su,... Dù được thực hiện bằng mẫu xét nghiệm nào thì kết quả xét nghiệm cuối cùng cũng có độ chính xác và độ tin cậy như nhau.